Bu haftanın karakteri Osmanlı Devleti’nin 30. Padişahı olan II. Mahmut. Daha çok yaptığı ıslahatlarla bilinen II. Mahmut’un hayatına gelin bir göz atalım.

II. Mahmud, 20 Temmuz 1785 tarihinde doğmuş ve 1 Temmuz 1839’da ölmüştür.

II. Mahmud, babası III. Selim’in tahttan indirilmesinin ardından 28 Temmuz 1808’de tahta çıktı. Ancak, dönemi Osmanlı İmparatorluğu için oldukça zorlu geçti. Osmanlı Devleti, iç karışıklıklar, taht kavgaları ve dış baskılarla uğraşmaktaydı.

Sultan II. Mahmud tahta çıktığında Hanedan’ın hayatta olan tek erkek varisi idi. Kararlı ve reformcu bir padişahtı. O karışık dönem içinde bile Fatih Sultan Mehmet’le Kanuni Sultan Süleyman’a layık bir torun sayılmaktadır.

Tahtın başında geçirdiği 31 yıl, kendisinden önce yaşanan olayların hazırladığı siyasi bir zemin ile çok zorlu geçmiştir. Kendisi tahtta bulunduğu süre boyunca yaşanan bu siyasi zorluklardan en az şekilde etkilenmeye çalışmış, bu bağlamda çeşitli yenilikler ve reformlar gerçekleştirmeye çalışmıştır.

İkinci Mahmud Dönemi Islahatları
• II. Mahmud kendisinden önceki ıslahatçılar gibi aksayan yönleri düzeltmeye çalışmamış, işlevini yitirmiş kurumları kaldırarak, yerine yenilerini kurmuştur.
• Devletin saraydan yönetilme geleneğine son verilmiş, artık devlet Bab-ı Ali’den yönetilmeye başlanmıştır. (Bab-ı Ali: Osmanlı Devleti’nde başbakanlık demek olan sadrazamlığı ve bazı bakanlıkları içine alan binaya verilen ad, hükümet merkezi.)
• Divan kaldırıldı ve Nazırlıklar (Bakanlık= Nezaret) sistemi getirildi.
• Vezir-i azamlık (sadrazamlık) makamı, başbakanlığa dönüştürüldü. (Başvekil)
• Memurlara fes, ceket, pantolon giyme zorunluluğu getirildi. Maaş sistemine geçildi.
• Halk arasında, din ayrımı gözetilmeyeceği duyuruldu.
• Müsadere Sistemi kaldırıldı, özel mülkiyet güvencesi sağlandı.
• Ayanlıklar kaldırıldı. Büyük eyaletler illere bölündü.
• İlk kez posta ve karantina teşkilatı kuruldu.
• 1831’de ilk kez erkek nüfus sayımı yapıldı. (Askeri amaçlı)
• Medreselere dokunulmadan çağdaş eğitim veren yeni okullar açıldı. (Bu durum ileride kültür çatışmalarına neden olmuştur.)
• İlk kez Avrupa’ya öğrenci gönderildi.
• Takvim-i Vakayi adıyla ilk resmi gazete çıkarıldı.
• Enderun kaldırıldı. Devlet memuru yetiştirmek için Mekteb-i Maarif-i Adliye kuruldu.
• Tımar sistemi kaldırıldı. Maaş sistemi getirildi.
• Sekban-ı Cedit ve Eşkinci Ocağı kuruldu. Sonra kaldırıldı.
• Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. (Vak’a-yı Hayriye)
• Bugünkü kara ordusunun temeli olan Asakir-i Mansure-i Muhammediye kuruldu.
• Askeri bando kuruldu. (Mızaka-yı Hümayun)
• İlköğretim zorunlu hale getirildi. (İstanbul’daki erkek çocukları için)
• Padişah ,portresini yaptırarak devlet dairelerine astırdı.
• Ekonomi alanındaki ıslahatlar esaslı ve verimli olmadı. Balta Limanı Sözleşmesi ekonomiye çok zarar verdi. (Bu dönemde M. Ali Paşa ayaklanması ile ilgili batılı devletlerden destek sağlanabilmek için bu ödün İngiltere’ye verilmiştir.)
★II. Mahmud’un bu kadar rahat ıslahat yapmasının nedeni ıslahatların önünde en büyük engel olan Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak işe başlamasıdır.
★II. Mahmud, Osmanlı tarihinde en çok ıslahat yapan padişahtır.

II. Mahmud’un saltanatı, Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli değişikliklere öncü olmuştur. Dönemi, Tanzimat Reformları olarak bilinen reform hareketlerinin başladığı bir zaman dilimidir. II. Mahmud, imparatorluğun modernleşmesi ve güçlendirilmesi amacıyla çeşitli reformlara girişmiştir.

II. Mahmud’un dönemi, Osmanlı İmparatorluğu’nun modernleşme sürecinde önemli bir kilometre taşıdır. Ancak, bu reformların yeterince etkili olamaması ve devletin daha fazla sorunla karşılaşması, sonraki dönemde daha kapsamlı reformlara ihtiyaç duyulmasına neden oldu. İmparatorluğun yaşaması için zorunlu gördüğü reform politikasını sürdürecek kadar otorite sahibi olması için yirmi yıl geçecekti.

II. Mahmud’un Annesi Fransız mı?
II. Mahmud’un annesinin; hakkında sonradan pek çok haber, makale, roman yazılan, sinema-televizyon filmleri çevrilen, Fransız kraliyet ailesine mensup Aimée du Buc de Rivery (ki kendisi Napolyon Bonapart’ın eşi olacak olan Josephine’nin kuzenidir) olduğu bilgisi doğru değildir. Bu efsanenin sürdürülmesinde Fransız ve Osmanlı İmparatorluklarının bir ittifak içinde oldukları düşünülürse bu söylentilerin siyasi amaçlı olması mümkünür. Tabi cazip romantik hikaye merakı da öne çıkmaktadır. Hayatı hakkında aktarılan bilgilerin son derece sınırlı olduğu Nakşidil Sultan’ın Kafkas kökenli olması muhtemeldir.

II. Mahmud, 1839 yılının temmuz ayında, sabaha karşı vefat etmiştir. Naaşı, kız kardeşi Esma Sultan’ın isteği ile Cağaloğlu’ndaki Esma Sultan’ın köşküne nakledilmiştir.

Kaynakça:
https://derstarih.com/ikinci-mahmut-donemi-yenilikleri/
Kinross, Lord Osmanlı İmparatorluğu’nun Yükselişi ve Çöküşü

Görsel Kaynakça:
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Feksiseyler.com%2Fosmanlinin-basina-gecmis-en-zeki-padisahlardan-biri-ikinci-mahmut&psig=AOvVaw3KA1RIStMRxX93ic_W9ENO&ust=1710078678459000&source=images&cd=vfe&opi=89978449&ved=0CBAQjRxqFwoTCMjp8Nmp54QDFQAAAAAdAAAAABAD
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FNak%25C5%259Fidil_Sultan&psig=AOvVaw3IK-VOszwkjKfjAt8bjLGZ&ust=1710078780359000&source=images&cd=vfe&opi=89978449&ved=0CBAQjRxqFwoTCLjhlouq54QDFQAAAAAdAAAAABAD